Jubileum voor ‘Jan de Orgelman’: vijftig jaar achter het draaiorgel
HAZERSWOUDE-RIJNDIJK - Op de markt, bij evenementen en op feesten is Jan van Vliet (74) uit Hazerswoude van de partij om de boel op te vrolijken met draaiorgelmuziek. Op zijn zolder maakt hij muziekrollen zodat het repertoire steeds vernieuwt. En dat doet hij al sinds 1974 met veel plezier.
Op zijn 24e kocht hij samen met een vriend een groot draaiorgel dat ze achter de auto overal mee naartoe namen om te spelen. 'Ik wist er niet veel van en ben boeken over de cultuur en historie van draaiorgels gaan lezen. Ik raakte steeds meer gefascineerd. Ook leerde ik uit boeken hoe ik een draaiorgel moest onderhouden en repareren.'
Later bouwde hij zelf ook een aantal orgels. 'Zo heb ik het me zelf allemaal aangeleerd als amateur draaiorgelspeler. In die tijd speelde ik ook al in Hazerswoude-Dorp waar ik ben opgegroeid. Inmiddels woon ik al weer 44 jaar in Hazerswoude-Rijndijk', vertelt Van Vliet.
Van grote orgels naar kleine pierementen
Naast zijn 40-jarige loopbaan als chauffeur bij de ANWB zijn draaiorgels altijd zijn grote passie geweest. Jan is overigens de broer van Willem, die ook bij de ANWB werkte, en die onlangs met een stoet aan gele oldtimers door collega’s van de ANWB een goede pensionering werd toegewenst. 'Mijn grote orgel heb ik op een gegeven moment verkocht en daarna heb ik jarenlang met een maat uit Gouda zijn orgel gedraaid.'
Sinds zijn vroegpensioen is Van Vliet overgestapt van de grote orgels naar de kleinere modellen. 'Die zijn een stuk makkelijker te hanteren en klinken ook niet zo hard als een groot orgel. Je kunt ze ook binnen gebruiken. Daar heb ik er nu drie van. Die worden gemaakt in Zuid-Duitsland met zeer specialistische techniek.'
Elk van de orgels heeft een andere klank. 'Eén lijkt qua geluid op een accordeon en de andere twee hebben houten en metalen pijpen en daardoor het geluid van een orgel', aldus Van Vliet.
Zolder als werkplaats
De zolder van Jan van Vliet is ingericht als werkplaats. Daar brengt hij vele avonden door om vooral muziekrollen te maken voor de orgels. 'Soms heb je rollen die uit de maat lopen of beschadigd zijn. Ik maak dan een nieuw die wel goed is. Ook zet ik bestaande muziek gemaakt voor het ene orgel om voor een ander orgel, want de maatvoering is bij elk orgel anders.'
Hij vertelt verder: 'Van oude naaimachines heb ik ponsmachines gemaakt waarmee ik de gaatjes op de juiste plaats op de rol er in pons, één machine voor de rollen van de grote orgels en een voor de kleintjes. Eerst teken ik er dan maatlijnen op en daarna de posities waar de gaatjes moeten komen.'
Van klassiek tot pop
Het ponsen van de muziekrollen is een tijdrovend en secuur werkje. Van Vliet heeft inmiddels zo’n 150 rollen (met elk drie muziekstukken erop) voor de kleine orgels gemaakt en ruim 100 ‘boeken’ voor grote orgels. Zo heeft hij een muziekbibliotheek met muziek voor elke gelegenheid, van klassiek tot meezingers.
Als het weer het toelaat is ‘Jan de orgelman’ te vinden bij de winkels en de markt in Hazerswoude-Rijndijk op donderdag, in Hazerswoude-Dorp op vrijdag en in Boskoop op zaterdag.
Lees ook: Stoet historische ANWB-voertuigen voor pensionado: ‘Heel indrukwekkend, dat kan alleen in een dorp’