Einde aan impasse over woningbouw in Gnephoek? ‘Politiek moet keuze maken’

ALPHEN AAN DEN RIJN - 'Een heel ingewikkelde knoop om te ontwarren.' Zo noemt ex-topambtenaar Wim Kuijken zijn opdracht om te onderzoeken of woningbouw in de Gnephoek haalbaar én wenselijk is. Hij concludeert dat de grond in het Alphense poldergebied rijp is voor 5500 nieuwe huizen. Máár, zo beklemtoont Kuijken, het is aan de politiek om een keuze te maken: 'Of je gaat echt investeren in de natuur, óf je geeft ruimte voor woningbouw.'

Na een tientallen jaren durende politieke patstelling, is huizenbouw in de Gnephoek nu dichterbij dan ooit. Waar de gemeente inzet op tegen de 10.000 nieuwe woningen in de polder ten westen van Alphen aan den Rijn, wil de provincie Zuid-Holland dat koste wat kost zien te voorkomen. Het heeft de Tweede Kamer eind mei ertoe aangezet minister Hugo de Jonge (CDA) op te dragen nog dit kalenderjaar een einde te maken aan die impasse.

Om dat voor elkaar te krijgen, is de ervaring en expertise van Wim Kuijken ingeschakeld. Als door de wol geverfde oud-ambtenaar en voormalig Deltacommissaris heeft de 69-jarige Hagenaar verschillende scenario's voor de Gnephoek in kaart gebracht. 'Kun je tegen een centraal gelegen gemeente als Alphen, met meer dan 100.000 inwoners, zeggen: je bent uitgebouwd en bewoners, ga maar ergens anders wonen?' Zijn antwoord op die vraag is: nee.

'Lichtelijk teleurgesteld'

'Dus ik vind dat de overheden echt op zoek moeten naar ruimte. En die is volgens mij te vinden in een deel van de Gnephoekpolder, waar gewoon gebouwd kan worden', concludeert Kuijken in zijn rapport, dat woensdag naar buiten is gebracht. Al wil hij er wel bij vermelden de Gnephoek een 'prachtige polder' te vinden. Maar of het natuurgebied een opkikker krijgt of deels wordt bebouwd, laat hij aan de politieke bestuurders.

Hoewel het er sterk op lijkt dat de gemeente na jarenlang steggelen eindelijk haar zin gaat krijgen, reageert wethouder Gerard van As (Nieuw Elan) met gemengde gevoelens. 'We zijn lichtelijk teleurgesteld, omdat we dachten dat we die 10.000 woningen daar zouden mogen bouwen', verklaart de voormalig LPF-leider. 'Het is in ieder geval goed dat we op z'n minst naar de buitenranden mogen en dat we kunnen gaan bouwen in de Gnephoek.'

Andere variant

Van As, die acht jaar geleden aantrad voor zijn tweede periode als wethouder in Alphen, verwacht dat het aantal te bouwen huizen later nog kan worden bijgestuurd, afhankelijk van hoe groot de werkelijke behoefte zal zijn. 'Maar je moet een keer beginnen en dat begin is er nu, daar ben ik heel blij mee. Ik hoop dat de impasse voorbij is, dat we samen de schouders eronder zetten en aan de slag gaan. Want daar zit heel Alphen op te wachten.'

Aanzienlijk gereserveerder klinkt provinciegedeputeerde Anne Koning (PvdA) in een reactie op het rapport. Wel heeft ze toegezegd, in een overleg met alle verantwoordelijke overheden, 'dat ambtelijk vanuit een vroeg stadium wordt meegekeken met de uit te voeren onderzoeken'. Verder stelt Koning over het voorgestelde scenario vast: 'Dit is een heel andere variant dan de oorspronkelijke wens van de gemeente om een groot deel van de polder vol te bouwen.'

'Niet in beton gegoten'

Volgens haar bevestigt het advies van Kuijken dat huizenbouw in de Gnephoek vooral gericht is op de periode na 2030, en maar zeer beperkt bijdraagt aan de woningbehoefte vóór die tijd. Bovendien is het voorkeursscenario 'nog niet in beton gegoten', benadrukt de gedeputeerde. 'Op basis van onderzoek en uitwerking moet blijken wat de geografische begrenzing is, en het aantal woningen met bijbehorende mobiliteitsinvesteringen. Het is niet verstandig daarop vooruit te lopen.'

Veel omwonenden klampen zich vast aan het standpunt van Koning. Zij zien met lede ogen aan dat er mogelijk duizenden huizen worden gebouwd in hun polderrijke woongebied. Ruud Hanou kan zich dan ook niet vinden in de conclusies uit het rapport van Kuijken, dat hij als 'heel onzakelijk' omschrijft. 'Je verwacht een heel gedegen advies, met voldoende onderbouwing. Sorry dat ik het zeg, maar wat ik nu zie, is vooral een mening van iemand', vindt hij.

Groen opofferen

'Zoiets verwacht je misschien aan de bar, met een borrelnootje erbij.' De voorzitter van Maak Het Hart Niet Hard - voorheen een actiegroep, maar nu een vereniging, bestaande uit zo'n zestig buurtbewoners - woont zelf al ruim 40 jaar in het gebied waaraan de Gnephoek grenst. 'Natuurlijk heb je oog voor de behoefte aan woningen, maar je staat in deze tijd met klimaatveranderingen. Dan moet je niet hele stukken groen gaan opofferen voor zo'n plan.'

Daarbij voelen Hanou en zijn metgezellen zich buitenspel gezet door Kuijken. 'Hij heeft een hele rits opgesomd van mensen met wie hij heeft gesproken, vooral bestuurders. Maar omwonenden, waar het eigenlijk om gaat, worden niet gehoord. Dat is opmerkelijk.' Kuijken geeft aan voornamelijk gesprekken te hebben gevoerd met de verantwoordelijke overheden, maar ook met projectontwikkelaars en woningcorporatie Woonforte.

'Tijd voor actie'

Dat hij geen feitelijke analyse heeft gemaakt, weerspreekt de onafhankelijke adviseur. 'In mei zijn er tellingen gedaan door ecologen. Die schetsen toch een verschraald beeld van het gebied.' Tegelijkertijd wil hij onderstrepen dat de gemeente te hoog inzet met haar wens om bijna 10.000 huizen te bouwen. 'Dan kom je ook in diepere delen van de polder, daar is het ingewikkeld om te bouwen. Dat is ook mooi gebied, dus daar zou ik afblijven.'

Ondanks dat minister De Jonge het advies van Kuijken heeft overgenomen, staat nog niet helemaal vast dat er daadwerkelijk woningen zullen verrijzen in de Gnephoek. Eerst moet het voorkeursscenario nog worden onderzocht en uitgewerkt, waarna er vóór de zomer van 2023 een besluit moet komen. 'Misschien wordt het weer tijd voor actie', kondigt Ruud Hanou grijnzend aan. 'Nee, maar we zullen ons zeker laten horen. En laten zien hoe mooi het Groene Hart is en dat het behouden moet blijven.'

Lees ook: Rapport over Gnephoek: advies om 5500 huizen te bouwen in Alphense polder