Gemeenteraadslid in actie tegen bezuinigingen: ‘Als je taken uit moet voeren voor het Rijk, dan moet dat betaald worden’
GEMEENTE ALPHEN AAN DEN RIJN – Raadslid Nico de Jong (LBA) is ook tijdens de zomervakantie, het reces van alle gemeenteraden, druk bezig met de actiegroep Raden in Verzet. Doel is om de bezuinigingen op alle gemeenten, in totaal een kleine 3 miljard euro, zoveel mogelijk terug te draaien.
‘Wij vinden de zware kortingen niet terecht’, zegt Nico de Jong. ‘Als je taken uit moet voeren voor het Rijk, dan moet dat ook betaald worden.’ De Jong doelt onder meer op het uitvoeren van de jeugdzorg. Dit werd voorheen door het Rijk uitgevoerd en betaald, maar nu wordt dit door de gemeenten uitgevoerd en grotendeels betaald. Hier bovenop komt dat elke gemeente minder geld krijgt van de Rijksoverheid.
Het heeft volgens De Jong wel even geduurd voordat alle neuzen dezelfde kant op stonden. De gemeenteraden hadden niet zo snel in de gaten hoeveel er bezuinigd moest worden. De fracties in de Tweede Kamer, met hierin alle landelijke partijen, hadden het probleem ook niet op hun netvlies volgens De Jong. ‘Nu wel, we zijn als Raden in Verzet inmiddels gesprekspartner.’
Ronde Tafel Gesprek
Eind september zit Raden in Verzet aan tafel met de vaste Tweede Kamercommissie Binnenlandse Zaken. Aan tafel zitten ook de commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de commissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Een vertegenwoordiger van Raden in Verzet mag dan de problemen uitleggen. ‘We hopen dat we uiteindelijk ongeveer 1,5 miljard euro terug kunnen krijgen naar het Gemeentefonds’, vertelt De Jong.
Tegelijkertijd zijn alle gemeenten wel bezig om bezuinigingen op de rit te krijgen. Zo praat de Alphense gemeenteraad in september opnieuw over alle voorstellen, inclusief alternatieve ideeën, om een definitieve keuze te maken voor de Begroting 2025.
Taken teruggeven
Wat als er door de Rijksoverheid ‘niets’ wordt gedaan? Dus als de korting zo blijft als deze is. ‘We zien in het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet niet dat er iets wordt teruggedraaid. Als dat zo blijft, dan overwegen we om taken terug te geven’, legt De Jong uit.
Dit betekent dat dan bijvoorbeeld niets meer wordt gedaan aan overheidsgebouwen of dat de zorg (het gaat onder meer om de jeugdzorg) niet meer door een gemeente wordt uitgevoerd. ‘Als het Rijk vindt dat het voor een X bedrag kan, dan moet het Rijk dat dan zelf maar laten zien’, stelt De Jong.
Artikel 12
Een andere mogelijkheid is om gewoon niet te bezuinigen. ‘Als alle gemeenteraden weigeren om te bezuinigen, heeft elke gemeente een groot financieel tekort. Dan wordt elke gemeente een artikel 12.’
‘Dat betekent dat de Rijksoverheid toezicht gaat houden op de gemeentelijke financiën’, zegt De Jong. ‘Als alle gemeenten meedoen kan de Rijksoverheid dat niet aan. Toezicht houden op meer dan vier artikel 12-gemeenten is al lastig.’
Alle gemeenten in de problemen
In mei is door Raden in Verzet, namens de Nederlandse gemeenten, de petitie ‘Zonder geld geen gemeenten’ aan de Tweede Kamer overhandigd. In de petitie wordt aangedrongen om de zware bezuinigingen vanaf ‘het ravijnjaar’ 2026 terug te draaien, omdat alle gemeenten in de problemen komen.
De actiegroep bestaat uit raadsleden uit de gemeenten Alphen aan den Rijn, Barendrecht, Hilvarenbeek, Teylingen, West-Betuwe, Zaanstad en Zoetermeer. Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) steunt Raden in Verzet. De Jong: ‘We zijn in gesprek met de Vereniging van Wethouders om ook van hen steun te krijgen. Tenslotte gaat het om een gezamenlijk belang.’
Gemeentefonds
Elke gemeente krijgt geld van de Rijksoverheid om haar taken uit te voeren. Dit geld zit in het Gemeentefonds en dat is de belangrijkste bron van inkomsten voor een gemeente. De andere bron van inkomsten is de onroerendezaakbelasting (OZB).
Als er op de uitkering uit het Gemeentefonds wordt gekort, dan moet elke gemeenteraad bezuinigen op haar taken. In 2026 heeft Alphen aan den Rijn een tekort van 19,2 miljoen euro, Kaag en Braassem heeft in 2026 een tekort van 550.000 euro en Nieuwkoop heeft in 2026 een tekort van 1,3 miljoen euro.
Lees ook: Raadsleden dienen petitie in tegen bezuiniging gemeentefonds: ‘We moeten er alles aan gedaan hebben’